علل بیماری ام اس چیست؟
علل و عوامل خطر ابتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس پیچیده است. محققان دقیقا عامل به وجود آورنده‌ی این بیماری یا دلیل آن که چرا برخی از افراد به آن مبتلا می‌شوند درحالی که برخی دیگر به آن مبتلا نمی‌شوند، نمی‌دانند. به نظر می‌رسد که چند عامل اصلی در به وجود آمدن آن نقش دارند، از جمله سلامت سیستم ایمنی بدن، بیماری‌های عفونی، ژنتیک، شیوۀ زندگی و دیگر موارد. درحالی که هر یک می‌تواند قسمتی از معمای ام اس را تبیین کند، هنوز هیچ کسی نمی‌تواند تمام موارد مربوط به این بیماری را توضیح دهد.
سیستم ایمنی بدن
اگرچه هیچ کسی علت آن را نمی‌داند، اما اکثر محققان بر این باورند که بیماری MS یک اخلال خود ایمنی است. به این معنا که علائم در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به قسمت‌های سالم بدن ایجاد می‌شود، به طوری که بافت خود فرد به عنوان ویروس یا یک عامل عفونی شناسایی می‌شود.
به طور خاص در ام‌اس، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های مغز و نخاع حمله می‌کند و به غلاف میلین آسیب می‌زند، لایه‌ای از سلول‌ها که از سلول‌های عصبی محافظت کرده و عملکرد آنها را بهبود میبخشید.
این آسیب بر عملکرد این اعصاب تأثیر می‌گذارد، که منبع علائم بیماری ام‌اس و ناتوانی در ارتباط است. درمان‌های مربوط به بهبود با جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی، کار می‌کنند.
بیماری‌های عفونی
برخی از ویروس‌ها با اثرات مخرب مشابه بیماری ام‌اس شناخته شده‌اند. برخی از محققان معتقدند که عفونت‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را به سمت حمله به سلول‌های عصبی سوق دهد.
دراصل، آنچه آنها گمان می‌کنند این است که، در سیستم ایمنی شما، ویروس یا باکتری یک عفونت “مانند” یک سلول عصبی به نظر می‌آید. سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با این ویروس، سلول‌های تخصصی به نام سلول‌های T تولید می‌کند، این سلول‌های T پس از آنکه عفونت از بین رفت، در بدن شما باقی می‌مانند و زمانی که سلول‌های عصبی را “می‌بینند” دچار سردرگمی می‌شوند و آن را به عنوان مهاجم و به اشتباه مورد حمله قرار می‌دهند.
یک ویروس که معمولا با ام‌اس مرتبط است ویروس “اپشتین بار” است که باعث ایجاد مونوکلئوز ( به اختصار مونو یا بیماری بوسیدن) می‌شود. این ویروس بسیار متداول است و در برخی از مراحل زندگی می‌تواند ما را آلوده کند…
قرار گرفتن زودهنگام در برابر اپشتین بار ممکن است در پیشرفت بیماری ام‌اس نقش داشته باشد. اما متخصصان از نقش اساسی آن مطمئن نیستند.
هم اکنون، هیچ بیماری عفونی (ویروسی، باکتریایی یا قارچی) یافت نشده است که به طورقطعی عامل ایجاد ام اس باشد.
ژنتیک
محققان معتقدند که برخی ترکیبات ژنتیکی احتمال ابتلا به بیماری ام اس را افزایش می‌دهد. در حقیقت، دانشمندان تعدادی از ژن‌ها را که به نظر می‌‌رسید به این بیماری مرتبط هستند جدا کرده است، اکثریت آنها در نزدیکی ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی بدن قرار دارند.
علاوه بر تأثیرگذاری در مبتلا شدن به ام اس، ممکن است که ژن‌ها در شما، به پیش‌بینی نوع ام اس نیز کمک کنند؛ که جدی بودن آن تا چه اندازه‌ای است و آیا شما به خوبی به داروهای اصلاح‌کننده بیماری پاسخ می‌دهید یا خیر.
با این وجود این نکته بسیار مهم است که بدانیم بیماری ام اس یک بیماری ژنتیکی نیست- به این معنی که در ژن‌های مورثی هیچ شخصی، ژنی وجود ندارد که به طور قطعی اعلام شود که شما به می‌توانید به این بیماری مبتلا شوید-. با این حال، مشخص شد که ژن‌ها یکی از عوامل تأثیرگذار در میان بسیاری از علائم هستند.
به دلیل این پیشگویی ژنتیکی، در صورت داشتن اقوامی که بیماری ام اس داشته‌اند، شانس شما در داشتن این بیماری افزایش می‌یابد.
احتمال ابتلاء شما به بیماری ام اس تقریبا:
- 1 در 750 اگر اقوام مبتلا نباشند
- 1 در 50 اگر پدر و مادر مبتلا باشند
- 1در 20 اگر خواهر و برادر مبتلا باشند
- 1 در 4 اگر دوقلو همسان باشند
جالب این است که دوقلوهای همسان همیشه هر دو مبتلا به ام اس نیستند، حتی اگر آنها 100 درصد از اطلاعات ژنتیکی یکسانی برخوردار باشند. به همین دلیل است که محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این فقط یک بیماری ژنتیکی نیست.
سبک زندگی
عناصر خاصی از شیوۀ زندگی شما می‌تواند در احتمال ابتلا به بیماری ام اس تأثیر بگذارد، از جمله مکانی که در آن زندگی می‌کنید و آنچه در بدن خود قرار می‌دهید.
جغرافیا
ام اس در مناطقی که از خط استوا دورتر هستند، خصوصا بالاتر از عرض جغرافیایی 40 درجه، شایع‌تر است. نرخ‌ها در این مناطق شمالی می‌توانند 5 برابر بیشتر از سایر مناطق باشند.
اگر قبل از 15 سالگی از یک منطقه پرخطر به منطقه کم‌خطر منتقل شده‌اید، این خطر در شما کاهش می‌یابد. محققان فکر می‌کنند که هورمون‌های بلوغ ممکن است به نوعی با جغرافیا در تعامل باشند تا خطر MS را افزایش دهند.
جالب است بدانید که مناطقی جغرافیایی وجود دارند که نرخ ام اس در آنها بالاتر است. محققان آنها را مورد مطالعه قرار دادند تا بدانند چه عاملی در محیط ممکن است مسئول این امر باشد. تاکنون نتیجه چندانی حاصل نشده است.
کمبود ویتامین D
نور خورشید ممکن است حداقل تا حدودی در خطر جغرافیایی نقش داشته باشد زیرا افراد مناطق شمال غربی احتمال کمبود ویتامین D دارند.
طبق یک مطالعه در عصب شناسی، مقادیر بالا ویتامین D (بیش از 75 ng/mL) به جلوگیری از بیماری‌های ام اس کمک می‌کند. حفظ سطح ویتامین D ممکن است افراد مبتلا به ام اس را از عود و وخامت بیماری حفظ کند.
تحقیقات دربارۀ نقش ویتامین D در سلامت انسان در مراحل اولیۀ این بیماری است، بنابراین هنوز مشخص نیست که افراد باید در روز چه مقدار از آن را مصرف کنند. اما اگر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستید، ممکن است لازم باشد تا سطح ویتامین D موجود در بدن شما بررسی شود و در صورت کمبود آن با نظر پزشک معالج بهترین راه‌های بهبود در اختیار شما قرار داده شود.
سایر عوامل سبک زندگی
سایر عوامل سبک زندگی که دانشمندان آنها را به عنوان نقش بالقوه در بیماری ام اس می‌دانند عبارتند از:
- رژیم غذایی با نمک بالا
- چاقی (به خصوص در بزرگسالان)
- سیگار کشیدن
این مورد مکن است دقیق مشخص نباشد اما باید تلاش کنیم که ریسک موجود را کاهش دهیم.
آمار
زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان در خطر ابتلا به MS هستند و میزان آن در زنان سریع‌تر از مردان در حال افزایش است. یک مطالعه در سال 2019 تخمین زد که در سال 2017، مردان 26 درصد از موارد ام اس را تشکیل می‌دهند در حالی که 74 درصد آن را زنان تشکیل داده‌اند. محققان بر این باورند که اختلاف هورمونی در زنان و مردان برابر نیست.
علاوه بر این، بیشتر موارد MS در سنین 20تا 50 سالگی هستند. اگرچه بیماری ام اس هم در دوران کودکی و هم سالمندی امکان پذیر است.
نرخ MS
یک فرد متوسط در ایالات متحده آمریکا شانس 1 در 750 را برای ابتلا به ام اس دارد. انجمن ملی ام اس تخمین زده است که تقریبا 1,000,000 نفر در آمریکا مبتلا به ام اس هستند. تعداد افرادی که ابتلا به ام اس در آنها تشخیص داده نشده است بسیار زیاد است.
میزان ابتلا به ام اس در ایالات متحده هر ساله رو به افزایش است، اما این بدان معنی نیست که این بیماری تبدیل به یک بیماری شایع شده است. این مورد به دلیل آزمایش‌های تشخیصی بهتر- به ویژه در بهبود تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و افزایش آگاهی بیماری ام اس است.
یافتن آمارهای قابل اعتماد در سطح جهان دشوار است، زیرا تشخیص بیماری ام اس دشوار است. برآوردهای فعلی حاکی از این است که حدود 2.5 میلیون نفر در جهان مبتلا به این بیماری هستند.
عوامل خطر و عوامل بالقوه معمولا با هم آمیخته می‌شوند تا تشخیص بیماری ام اس صورت گیرد. اگر در معرض خطرات زیادی هستید، خبر خوب این است که می‌توانید برای کاهش این عوامل خطر و سالم ماندن، قدمی بردارید.
