طراحی بدن انسان برای محافظت از مغز مدت‌های طولانی طول کشیده است. این امر معقول است چرا که مغز آسیب پذیر است و به سختی می‌تواند خودش را ترمیم کند و البته حیاتی‌ترین عضو بدن است.

سد خونی مغزی از چه ساخته شده است؟

بدیهی‌ترین قدمی که بدن برای محافظت از مغز برداشته است، محاصره‌ی آن در حصار جمجمه است. این امر باعث محافظت از مغز در برابر صدمات آسیب‌زا می‌شود. با این حال، مغز هنوز هم نیاز به مواد مغذی و اکسیژن دارد که توسط خون تامین می‌شود. بسیار مهم است که مکانیزمی در مغز برای محافظت از آن در برابر سموم و عفونت‌هایی که ممکن است در خون باشد، وجود داشته باشد.

سد خونی مغزی یک لایه از غشاهای خاص و فرآیندهای سلولی است که به منظور جلوگیری از عبور مواد ناخواسته از جریان خون به بافت‌های مهم و ارزشمند مغز طراحی شده است. در حالی که سد خونی مغزی مغز را از بسیاری از چیزهای بد خارج از سیستم عصبی مرکزی دور نگه می‌دارد، اما غیر قابل نفوذ نیست. مولکولهای خاصی قادر به عبور از این سد خونی مغزی هستند مانند گلوکز و اکسیژن که برای بقای مغز بسیار مهم هستند. سلولهای خاصی مانند ماکروفاژها وجود دارند که برای مبارزه با عفونت‌ها مهم هستند و می‌توانند از سد خونی مغزی نیز عبور کنند.

سد خونی مغزی کجاها نیست؟

علاوه بر این، مناطقی وجود دارند که سد خونی مغزی به طور طبیعی وجود ندارد. این مناطق شامل ناحیه‌ی پوسترما، که ناحیه ای از مغز است که سموم موجود در خون را تشخیص داده و یک واکنش تهوع از جمله استفراغ نشان می‌دهد، می‌باشد. مثال دیگر غده‌ی هیپوفیز است جایی که هورمونهای مهم مستقیما از مغز وارد جریان خون می‌شوند. با وجود این دهانه‌های باز، سد خونی مغزی معمولا در دور نگه داشتن مواد خارجی یا سمی از سیستم عصبی مرکزی بسیار موثر است. این مورد اغلب اوقات خوب است اما می‌تواند هنگام توسعه‌ی داروهای جدید برای سیستم عصبی مشکل ایجاد کند. برای مثال، یکی از مهمترین چالش‌ها در درمان تومور مغزی این است که تهیه‌ی دارویی که قادر به عبور از سد خونی مغزی باشد برای سرطان مشکل است.

روش‌های هوشمندانه برای عبور از سد خونی مغزی شامل داروهایی که با دقت بسیار طراحی شده‌اند و یا استفاده از تکنیک‌هایی مانند سونوگرافی برای باز کردن محلی سد خونی مغزی در هنگام درمان (اگرچه این روش به صورت تجربی است) می‌باشد. ترفند این است که فقط آنچه را که می‌خواهید، از محیط امنیتی مغزی عبور دهید اما در عملکرد این سد مداخله نکنید.