اثر بخشی بیوفیدبک به چه صورت می‌باشد؟
در مورد اثر بخشی بیوفیدبک، ابتدا باید بدانیم بیوفیدبک چیست؟ سپس، میزان اثربخشی آن را بررسی کنیم.
آیا بیوفیدبک موثر است؟
در سال 2001، انجمن سايكوفيزيولوژی و بيوفيدبک كاربردی[1] و جامعه تنظيم عصبی[2] ، گايدلاين‌هايی را برای ارزيابی ميزان اثربخشی بالينی مداخلات سايكوفيزيولوژيک تهيه كردند (موس[3] و گانكلمن[4]، 2002). اين گايدلاين مورد تأييد هيئت مديران هر دو سازمان قرار گرفت و اکنون ویراست سوم آن (2016) در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. اين معيار تعيين سطح اثربخشی (در ادامه می‌آيد)، برای موارد بسياری از كاربردهای بيوفيدبک مورد استفاده قرار گرفته است.
سطح 1: به‌صورت تجربی و آزمايشی مورد تأييد قرار نگرفته است[5]
تنها به‌صورت گزارش‌های غير رسمی و/يا مطالعات موردی در مجامع غير علمی بيان شده است. بصورت تجربی و آزمايشی مورد تأييد نيست.
سطح2: با احتمال كم مؤثر است[6]
دارای حداقل يک مطالعه با توان آماری مناسب و اندازه‌گيری‌های معتبر و صحيح، اما فاقد گروه كنترل به‌صورت تصادفی است.
سطح 3: با احتمال زياد مؤثر است[7]
دارای چندين مطالعه مشاهده‌ای، مطالعه بالينی، مطالعه با ليست انتظار، مطالعه درون آزمودنی و بين آزمودنی است كه اثربخشی را تأييد می‌كنند.
سطح 4: مؤثر[8] است
شامل همه موارد زير:
- در مقايسه با يک گروه كنترل بدون درمان، درمان تأييد شده ديگر، يا گروه پلاسيبو (با به‌كارگيري حالت تصادفي)، نشان داده شد كه درمان تحت بررسی از وضعيت كنترل، بصورت آماری و مشخص برتر است يا با درمان مؤثری كه با توان آماری مناسب قادر به تشخيص تمايزها است برابر می‌باشد.
- مطالعات روی افراد با مشكل خاص كه شرايط آن، به شيوه عملياتی و پايا تعريف شده باشد صورت گرفته است.
- مطالعه از روش‌های روشن و مشخص برای اندازه‌گيری نتايج استفاده كرده است.
- از روش تحليلی مناسب استفاده شده است.
- روش‌ها و متغير‌های تشخيصی و درمانی به نحوی روشن و واضح بيان شده است كه به پژوهشگران مستقل امكان تكرار مطالعه را می‌دهد.
- برتر بودن يا برابری درمان تحت بررسی در حداقل دو پژوهش مستقل نشان داده شده است.
سطح 5: مؤثر و اختصاصي است
شواهد در سطح 5، همه موارد سطح 4 را داراست و علاوه بر آن، نشان داده شده كه درمان تحت بررسی به صورت آماری از درمان پلاسيبو، درمان دارويی يا هر درمان ديگر معتبر در حداقل دو پژوهش مستقل برتر است.
[1] – Association for Applied Psychophysiology and Biofeedback
[2] – Society for Neuronal Regulation
[3] – Moss
[4] – Gunkelman
[5] – Not Empirically Supported
[6] – Possible Efficacious
[7] – Probably Efficacious
[8] – Efficacious
