توکوفوبیا یا ترس از زایمان و بارداری چیست؟
توکوفوبیا ترس از بارداری و زایمان است. زنانی که به این ترس مبتلا هستند به طور بیمارگونه‌ای از زایمان می‌ترسند و اغلب نیز از بارداری و بچه دار شدن جلوگیری می‌کنند. این ترس باعث می‌شود حتی زنانی که تمایل به بچه دار شدن هم دارند، از بارداری جلوگیری کنند یا برای جلوگیری از زایمان واژینال، روش سزارین را انتخاب کنند. توکوفوبیا اغلب در زنانی که تا به حال زایمانی نداشته اند رخ می‌دهد اما ممکن است بر زنانی که تجربه‌ی زایمان آسیب‌زا داشته‌اند نیز تاثیر بگذارد.
بارداری و زایمان وقایع مهمی در زندگی زنان است. با وجود اینکه این دوران می‌تواند یک دوره‌ی شاد در زندگی آنها باشد، اما منبع استرس و اضطراب نیز می‌باشد. زنان اغلب نگران درد طبیعی زایمان و احتمال وجود اینکه بارداری خوب پیش نرود هستند. همه‌ی اینها نگرانی‌های عادی هستند که تقریبا همه‌ی زنان باردار تا حدی آن را تجربه می‌کنند. اضطراب و نگرانی عادی از به دنیا آوردن بچه اغلب با کمک‌های پزشکی، آموزش، حمایت اجتماعی و راهکارهای خودیاری برطرف می‌شود. با این حال، گاهی این ترس آنقدر بیمارگونه و شدید می‌شود که زنان از باردار شدن و زایمان خودداری می‌کنند.
علائم توکوفوبیا چیست؟
توکوفوبیا نوعی ترس خاص یا در واقع اختلال تشویشی است که افراد حد معقول یا نامعقولی از ترس را در مورد یک شی یا موقعیت خاص احساس می‌کنند. علائم توکوفوبیا می‌تواند شامل اختلال در خواب، وحشت‌زدگی، کابوس و رفتارهای اجتنابی باشد.
علائم دیگر نیز عبارتند از:
- احساس ترس از فکر کردن به بارداری و زایمان
- اضطراب و افسردگی
- ترس شدید از نقص‌های تولد، مرده زایی یا مرگ مادر
- اصرار به زایمان سزارین
گاهی اوقات زنان ممکن است از هر گونه فعالیت جنسی از ترس باردار شدن جلوگیری کنند. آنهایی که باردار می‌شوند نیز ممکن است درخواست سزارین انتخابی بدهند یا در هنگام زایمان ضربات روحی شدیدی را احساس کنند یا حتی در رابطه‌ی نزدیک با کودکشان مشکل داشته باشند.
مردها هم می‌توانند توکوفوبیا را تجربه کنند.
محققان دریافته‌اند که مردان مبتلا به توکوفوبیا ترس شدیدی نسبت به سلامت و ایمنی همسر و فرزندشان دارند. این ترس با نگرانی‌هایی در مورد زایمان، درمان‌های پزشکی، تصمیم گیری، امور مالی و توانایی‌های والدین همراه است.
علل ابتلا به توکوفوبیا
توکوفوبیا به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود. برخی از عواملی که ممکن است به رشد آن کمک کنند عبارتند از ترس از ناشناخته‌ها، از دست دادن کنترل و حریم خصوصی، سوء استفاده جنسی در گذشته، ترس از درد، ترس از زندگی نوزاد یا عدم اعتماد به پزشک. عدم اطمینان در مورد زایمان و روند تولد نیز ممکن است به وجود بیاید، ترس از عوارض ناشی از تولد مانند پره اکلامپسی و مرگ نیز وجود دارد. علاوه بر این، اگر زنی از حمایت اجتماعی ضعیفی برخوردار باشد، ترس از زایمان او می‌تواند بدتر شود.
انواع توکوفوبیا
دو نوع متفاوت توکوفوبیا وجود دارد:
توکوفوبیای اولیه در زنانی رخ می‌دهد که تابحال تجربه‌ی زایمان نداشته‌اند. این نوع ممکن است از دوران نوجوانی شروع شود اگرچه ممکن است بعد از اینکه یک زن باردار می‌شود نیز اتفاق بیفتد. این نوع از توکوفوبیا در دختران و زنانی که مورد تجاوز یا سوء استفاده جنسی نیز قرار گرفته اند مشاهده می‌شود. معاینات پزشکی در دوران بارداری و زایمان ممکن است این خاطره را تداعی کرده و باعث آسیب های روحی شدید شود.
توکوفوبیای ثانویه در زنانی اتفاق می‌افتد که قبلا تجربه‌ی بارداری و زایمان را داشته‌اند. این نوع اغلب نتیجه‌ی زایمان آسیب زا است. اگرچه در زنانی که زایمان های طبیعی و غیر آسیب زا نیز داشته‌اند و نیز زنانی که دچار سقط جنین، مرده زایی شده‌اند و یا پایان بارداری یا درمان باروری ناموفقی داشته‌اند نیز رخ می‌دهد. محققان توضیحاتی ارائه داده‌اند که می‌تواند باعث رشد و افزایش توکوفوبیا شود. برخی از این موارد شامل شنیدن تجربیات زایمان‌های آسیب زای زنان دیگر، ترس از عدم مدیریت درد و شرایط روانی قبلی مانند اضطراب و افسردگی است.
توکوفوبیا چقدر شایع است؟
ترس و نگرانی در مورد بارداری و زایمان کاملا طبیعی است. درجه‌ی خاصی از ترس می‌تواند از بعضی جهت‌ها مفید باشد چرا که زنان را وادار می‌کند به دنبال مراقبت های مادرانه و مشاوره باشند تا بر این نگرانی ها غلبه کنند. این ترس‌ها کاملا متداول است به طوری که 80 درصد زنان باردار تا حدی اضطراب و نگرانی نسبت به مواردی مانند درد، سلامتی و ایمنی در هنگام زایمان را احساس می‌کنند. اگرچه این نگرانی‌ها عادی است، اما اکثر زنان می‌توانند با یادگیری مطالب بیشتر در مورد روند زایمان، صحبت با زنان دیگر و مشاوره با افرادی که مراقبت‌های دوران بارداری شان را انجام می‌دهند بر این نگرانی‌ها غلبه کنند.
با این حال، در برخی موارد این ترس می‌تواند آنقدر شدید و ناتوان کننده شود که به عنوان توکوفوبیا تشخیص داده شود. هنوز مشخص نیست که توکوفوبیا چقدر شایع است. برخی تحقیقات نشان داده است که نرخ این اختلال بین 2 تا 15 درصد است اگرچه شواهدی هم وجود دارد که نشان می‌دهد 20 تا 25 درصد زنان ممکن است تجربه‌ی علائم شدید و ناتوان کننده‌ی ترس مربوط به زایمان را تجربه کنند.
تحقیقات بیشتر
در مطالعه‌ای دیگر با نگاهی به میزان شیوع، محققان برآورد کرده‌اند که تنها حدود 0.032 درصد از زنان تجربه‌ی توکوفوبیا را داشته‌اند. آنها خاطر نشان کرده‌اند که تفاوت‌های مهمی بین ترس از زایمان و توکوفوبیا وجود دارد هرچند هر دو در هم آمیخته شده‌اند. ترس از زایمان شامل استمرار احساس ترس و افکار مربوط به زایمان است.
سطوح طبیعی این ترس نسبتا پایین است در حالی که سطوح شدید می‌تواند بر عملکرد روزانه‌ی زنان تاثیر بگذارد. تفاوت در برآوردهای نرخ شیوع توکوفوبیا ممکن است بر اساس شرایطی که توسط محققان تعریف شده متفاوت باشد. زنانی با سطوح نسبتا متوسط ترس ممکن است بیشتر از زنانی باشند که اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند و برخی از زنان ممکن است به اشتباه توکوفوبیا تشخیص داده شده باشند.
توکوفوبیا در مقابل PTSD
حدود 3 درصد از زنان اختلال استرس پس از حادثه (PTSD) را به دنبال زایمان دارند. این میزان در زنانی که در گروه‌های پرخطر قرار گرفته اند افزایش می‌یابد. علائم PTSD پس از زایمان شامل تداعی خاطرات، فشار بیش از حد و کابوس دیدن در مورد آن است. گاهی زنان مبتلا به توکوفوبیای ثانویه پس از یک زایمان آسیب‌زا تشخیص داده می‌شوند در حالیکه نشانه‌های PTSD را دارند. همچنین غیرمعمول نیست که PTSD پس از زایمان یا توکوفوبیا به اشتباه افسردگی پس از زایمان تشخیص داده شود. تمایز بین این تشخیص‌ها به منظور اطمینان از درمان مناسب و موثر مهم است.
درمان‌های توکوفوبیا کدام اند؟
درمان زنان مبتلا به توکوفوبیا به منظور اطمینان از سالم بودن مادر و کودک ضروری و مهم است. این درمان می‌تواند شامل پشتیبانی توسط متخصص زنان با هماهنگی روانشناس یا روانپزشک باشد. متخصص بهداشت روان نیز می تواند به برخی از دلایل اصلی که علت بروز این اختلال هستند و در درجه ی اول شامل افسردگی قبلی و اضطراب می شود بپردازد. متخصصان بهداشت روانی می توانند خدماتی مانند اطمینان خاطر، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی مناسب را ارائه دهند تا زنان بتوانند ترسشان در مورد روند زایمان را درک کرده و به طور مناسب با آن مقابله کنند.
حمایت چگونه کمک می‌کند؟
یافتن منابع حمایت اجتماعی مهم است. برای بسیاری از افراد، صرفا دانستن این نکته که افرادی وجود دارند که می‌توانند به آنها کمک کنند، آرامش‌بخش است. مطالعات نشان داده است که حمایت از زنان باردار با ترس شدید از بارداری و زایمان می‌تواند یک راهکار موثر در به حداقل رساندن علائمشان باشد. این حمایت حس خودکارآمدی زنان را تقویت کرده و حتی تعداد زایمان های سرازین انتخابی را کاهش می‌دهد.
حمایت موثر می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. این حمایت اغلب توسط افرادی انجام می‌شود که زنان از قبل آنها را می‌شناسند مانند اعضای خانواده یا دوستان اما می تواند توسط متخصصان زنان، ماماها، روانشناسان یا مشاوران نیز انجام شود. تحقیقان نشان داده است که تجربه‌ی مثبت زایمان ترس از زایمان را کاهش می‌دهد. مطالعه‌ی دیگری نشان داده است که زنانی که بر بدن خود کنترل دارند و به از روند زایمان آگاه هستند می‌توانند علائم ترس را کاهش داده و یا به کلی از بین ببرند. بسیاری از زنان به دنبال راهنمایی یا حمایت زنان دیگری هستند که قبلا تجربه‌ی فرزندآوری داشته اند و اغلب این افراد شامل مادر، خواهر، اعضای خانواده و دوستانشان هستند. تحقیقات نشان داده است که حمایت از زنانی که ترس شدیدی از زایمان دارند باعث کاهش 50 درصدی میزان سزارین ها شده است.
تراپی
درمان شناختی-رفتاری و روان‌درمانی نیز می‌تواند در درمان توکوفوبیا موثر باشد. CBT به دلیل دوره‌ی کوتاه مدت و علائم خاص انتخاب خوبی است. مطالعه‌ی دیگری به اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد پرداخته است. با وجود اینکه محققان دریافته‌اند که هر دو رویکرد منجر به کاهش ترس می‌شود، اما محققان گروه CBT کاهش بیشتری در علائم را در یک سال پس از زایمان نشان داده‌اند. با این حال، تنها تعداد کمی از زنان دوره ی درمانی CBT را تکمیل کرده اند و در نتیجه محققان نشان داده اند که امکان‌سنجی و پذیرش این روش درمانی کم است.
داروها
داروهایی نیز به تنهایی یا همراه با روشهای درمانی دیگر برای درمان افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روانپزشکی دیگر استفاده می‌شوند. درمان توکوفوبیا یک رویکرد چند رشته‌ای است که هم حمایت روانی و هم حمایت زایمانی را نیاز دارد. داشتن یک برنامه زایمان در مکان دلخواه می‌تواند به کاهش نگرانی های زنان کمک کند. دانستن اینکه او چه نوع مدیریت دردی را دریافت می‌کند و توانایی اش در انتخاب روش زایمان نیز بسیار مهم است.
اقدامات مورد نیاز چیست؟
اگر احساس می‌کنید ترس شدیدی از زایمان یا بارداری دارید که ممکن است بر زندگی شما تاثیر بگذارد، اقدامات زیر می تواند به شما کمک کند. در مورد احساسات خود با پزشک یا مامایتان صحبت کنید. کمی اضطراب طبیعی است و آنها می‌توانند اطمینان و کمک بیشتری به شما بدهند. یک برنامه‌ی زایمان ترتیب دهید. با پزشکتان در مورد خواسته‌ها و نیازهای خود از جمله گزینه های مدیریت درد و زایمانتان صحبت کنید. داشتن یک برنامه ی زایمان به شما کمک می‌کند که احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشید. با افرادی که به آنها اعتماد دارید، صحبت کنید. همیشه بدانید افرادی هستند که ترس شما را می‌فهمند و می‌توانند در کاهش اضطراب به شما کمک کنند. از شنیدن داستانهای ترسناک زایمان اجتناب کنید. شنیدن این داستان می‌تواند توکوفوبیای شما را تشدید کند. در عوض، به دنبال اطلاعات پزشکی باشید و بر تجربیات مثبت زایمان تمرکز کنید. اگر افرادی سعی دارند داستانهایی در مورد زایمانشان به شما بگویند که شما نمی خواهید بشنوید از آنها بخواهید که ادامه دهند. دوره‌های حمایت از دوران بارداری را بگذرانید. در مورد اینکه چه اتفاقی در زمان زایمان می‌افتد و اینکه چه کارهایی می‌توانید برای مدیریت درد زایمان انجام دهید که شما را در طی زایمانتان قوی‌تر می‌کند مطالعه کنید. با یک متخصص بهداشت روان کمک کنید. اگر ترس شما زندگی تان را مختل کرده است از پزشک خود بخواهید تا شما را به یک روانپزشک، روانشناس، مشاور یا متخصص بهداشت روانی دیگر معرفی کنید تا بتوانید شما را بیشتر راهنمایی و مشاوره دهد.
جمع بندی و سخن پایانی
اگرچه توکوفوبیا یک اختلال نادر است، اما می‌تواند تاثیر بسزایی بر زندگی و عملکرد زنان داشته باشند. افرادی که ترس شدید از زایمان دارند ممکن است با وجود تمایل به داشتن فرزند از بارداری خودداری کنند. حمایت و درمان مناسب می‌تواند کمک کند تا زنان بر ترس‌هایی در طی دوران بارداری و زایمان دارند غلبه کنند و مدیریت علائم را ممکن می‌سازد تا بتوانند بارداری سالم و تجربه‌ی زایمان مثبتی را تجربه کنند. اگر نگران هستید که شما هم علائم توکوفوبیا را داشته باشید، حتما پزشک خود را در جریان بگذارید.
